اطلاعات حقوقی

بررسی سرقت یا مفقودی چک های مختلف و راهکارهای آن

در این مقاله با سرقت انواع چک آشنا می شوید و نحوه برخورد قانونی با سرقت و سوء استفاده از چک های مختلف را بررسی می کنیم تا بتوانیم از ارتکاب جرم های بعدی جلوگیری کنیم یا به عبارتی دیگر با را ه های پیشگیری از مفقود شدن چک و پیگیری راه حل های آن آشنا خواهید شد ، در ادامه به این موضوع که چه اقداماتی باید هنگام مواجه با سرقت یا گم شدن انواع چک انجام دهیم و مجازات سرقت چک می پردازیم.

-سرقت چک سفید امضاء یا چک امضاء شده:

زمانی که چک شما به سرقت می رود و یا گم می شود، اگر آن را نوشته و امضاء کرده باشید همانند اسکناس است و به میزان مبلغی که در آن نوشته دارای اعتبار مالی است. در صورتی که چک نوشته نشده باشد  کسی که چک را از طریق شما و یا از هر روشی بدست آورده است می تواند با نوشتن و تکمیل کردن به آن ارزش مالی دهد. سفید امضاء بودن چک به این معنی است که شما با توافق قبلی بین خودتان و طرف مقابل اقدام به صدور و امضاء چک بدون پر کردن آن می کنید.

چک سفید امضاء به این دلیل که مبلغ و تاریخ در آن نوشته نمی شود می تواند مورد سوء استفاده قرار بگیرد. این نوع چک بدون نام و تاریخ حکم چک حامل دارد و هرکس می تواند با ارائه کارت ملی به بانک مراجعه کرده و درخواست نقد کردن آن را نماید. حال اگر چک سفید امضاء مورد سوء استفاده ، سرقت و یا جعل قرار بگیرد ، صادرکننده چک حق دارد بر علیه دارنده ، از طریق مراجع قانونی اقدام نماید. در این مواقع براساس قانون چنانچه سارق ، جاعل یا اخذ کننده ی چک به هر طریقی از چک سفید امضاء که به او سپرده شده است ، سوء استفاده نماید، طبق قانون مجازات خواهد شد.

-سرقت چک رمزدار، چک های بین بانکی و بانکی:

چک های رمزدار در دو نوع بین بانکی و بانکی وجود دارد.

چک رمزدار بین بانکی: نوعی از چک است که براساس درخواست مشتری توسط بانک به عهده یکی از سایر بانک ها با استفاده از رمز صادر می شود.

وجه چک های بین بانکی نقدا قابل پرداخت نیست و باید به حساب متقاضی در بانک واریز شود. دریافت چک بین بانکی از لحاظ امنیت و جلوگیری از سوء استفاده از مفقود شدن یا سرقت بسیار مطمئن است، به این دلیل که دریافت کننده چک بین بانکی به بانک دستور می دهد چک را در وجه شماره حسابی مشخص ، بانک و شعبه مشخص صادر نماید. به همین دلیل در صورت مفقود شدن چک بین بانکی ، امکان سوء استفاده وجود ندارد چون وجه تنها به همان حسابی که در متن چک نوشته شده است واریز خواهد شد.

چک رمزدار بانکی :دریافت چک بانکی یک ایراد بزرگ دارد و آن این است که در صورت سرقت یا مفقود شدن بلافاصله شخصی که چک را دریافت کرده است باید به بانک اطلاع داده و چک را باطل نماید در غیر این صورت  اگر شخصی قبل از اعلام مفقودی به بانک چک را ارئه دهد می توان آن را نقد نماید. به عبارت دیگر چک بانکی در وجه شخص است و اگر امضایی در پشت آن زده شود چک حامل شده و هر شخصی می تواند چک را به بانک ارائه داده و وجه را دریافت نماید.

-سرقت چک تضمینی:

چک تضمین شده ، چکی است که به درخواست مشتری توسط بانک صادر می شود و پرداخت وجه آن را خود بانک تضمین می کند . ممکن است چک های ضمانت برای تسریع در قرارداد یا توافقنامه یا صورت جلسه بوده یا برای حسن انجام کار صادر شود و در اختیار طرف مقابل قرار گیرد. لازم است بدانید چک های ضمانت یا چک هایی که بابت تضمین انجام تعهد صادر می شوند در شرایطی امکان وصول دارند که متعهد خلاف وعده کرده و در انجام معامله یا تعهدی که به عهده گرفته قصور کرده باشد.

صادرکننده این چک های قابل تعقیب کیفری نیست و قانونگذار هم برای این چک ها ضمانت اجرایی قائل نیست. در تنظیم دادخواست برای دعوا در رابطه با چک های تضمین باید گفت ،این امر نیاز به اثبات تخلف ، نقض تعهد و اثبات التزام به پرداخت دارد ، صادر کننده چک یا ذی نفع یا قائم مقام قانونی آن ها با تصریح به اینکه چک مفقود ، سرقت یا جعل شده یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل شده است ، می تواند کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.

-مجازات معامله با چک سرقتی ک به صورت کلی می توان عنوان کرد که تحصیل مال با سوء استفاده از چک مجازات های خاص خود را دارد که جزای نقدی و حبس را شامل می شود. ممکن است عنوان مجرمانه سرقت ، جعل ، استفاده از سند مجعول و یا سوء استفاده ازسفید مهر و سفید امضاء را شامل حال هر پرونده شود. براساس ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی ، ساختن سند و جعل امضاء یا مهر دیگری و خراشیدن و تراشیدن ، یا تغییر در تاریخ سند از مصادیق جعل بوده و جرم محسوب می شود، براساس این ماده مرتکب جعل چک ، علاوه بر اینکه باید خسارتی راکه از راه جعل چک به کسی وارد کرده جبران کند، طبق قانون به ۶ماه تا ۲سال حبس و یا ۳تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد.

-چک برگشتی:

وقتی که دارنده چک ، وجه چک را نتواند وصول کند می تواند اصطلاحا چک را برگشت بزند. اگر چکی به هر دلیلی از بانک برگشت بخورد ، در این صورت کسی که چک را به هر روشی پس از برگشت از بانک بدست آورده است حق شکایت کیفری نخواهد داشت و دیگر آن چک قابلیت تعقیب کیفری خود را از دست خواهد داد و فقط می تواند از لحاظ حقوقی علیه صادرکننده اقدام کند. در مواقعی که چک به صورت قهری به فرد دیگری میرسد مثلا هنگامی که شخصی چک را برگشت می زند و سپس فوت می کند و پس از آن چک به وارث او میرسد در این گونه مواقع از نظر قانونی برای پیگیری کیفری چک منعی وجود دارد و وارث آن شخص می توانند به شکایت کیفری خود ادامه دهند.

-سرقت چک برگشتی:

تصرف اموال با سوء استفاده از چک مجازات های خاص خود را با توجه به عنوان جرم مانند: سرقت،جعل، استفاده از چک جعلی یا سوء استفاده از سفید امضاء و سفید مهربودن چک دارد که شامل جزای نقدی و حبس می شود . در مورد چک های تضمینی قانونگذار و رویه قضایی راهکارهای سخت تری را در نظر می گیرد. لازم است این مساله را هم بدانید که صادر کننده چک در این موارد قابل تعقیب کیفری نیست و قانونگذار در این موارد برای چک های ضمانت اجرایی قائل نیست؛ در صورتی که ثابت شود چک سفید امضاء داده شده ، هرگاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد ، چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است ، هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است ودر صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.

-هنگام سرقت چک به کجا مراجعه کنیم؟

راه حل های قانونی بسیاری برای مواجه با زمانی که شما چک های خود را گم می کنید و یا به هر نحوی از شما سرقت یا کلاهبرداری می شود، وجود دارد. در این مواقع کسانی که به نوعی نسبت به این چک حقی دارند ، مانند صادر کننده چک یا کسی که چک در وجه او نوشته شده است و یا کسانی که به نوعی چک را ظهر نویسی یا در واقع پشت نویسی یا امضاء کرده اندبا توجه به اینکه چک مفقود ، سرقت و یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری بدست آمده است ، قادر خواهند بود تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک مربوطه ارائه دهند . برای این منظور شخصی که تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را دارد باید مشخصات چک مانند شماره چک ، تاریخ و مبلغ آن را در تقاضای خود بنویسد و به بانک ارائه دهد.

-بانک چه وظیفه ای در قبال چک سرقتی شما دارد؟

بانک پس از احراز هویت درخواست کننده و تامین بودن مبلغ چک در حساب صادر کننده ، ابتدا حساب را به مدت یک هفته مسدود و از پرداخت وجه چک به دارنده آن خودداری می کند لازم است بدانید که متقاضی موظف است ظرف مدت یک هفته شکایت سرقت چک خود را به دادسرا اعلام و دستور قضایی برای مسدود سازی حساب را دریافت کند و به بانک مربوطه تحویل دهد. سپس بانک تا زمان تعیین تکلیف چک ، از پرداخت وجه آن خودداری می کند . در غیر این صورت بعد از پایان مهلت یک هفته ای بانک مسئولیتی در این قبال نخواهد داشت و هرکسی که چک را به بانک ارائه نماید از محل موجودی حساب وجه آن پرداخت می شود.

بهتر است بدانیم در صورتی که ثابت شود شخصی که دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک داده تخلف کرده است. با شکایت شاکی، شخص دستور دهنده محکوم به پرداخت خسارات به شاکی میگردد.

 

توصیه ما به شما:

۱)از دادن چک سفید امضاء به کسی خودداری کنید.

۲)دریافت چک بین بانکی از لحاظ امنیت و جلوگیری از سوء استفاده از مفقود شدن یا سرقت بسیار مطمئن است.

۳)وقتی که دارنده چک ، وجه چک را نتواند وصول کند می تواند آن را برگشت بزند در این صورت کسی که چک را به هر روشی پس از برگشت از بانک بدست آورده باشد حق شکایت کیفری نخواهد داشت و آن چک قابلیت کیفری خود را از دست خواهد داد.

۴)زمانی که چک شما مفقود می شود یا به سرقت می رود ،صادر کننده چک و یا کسانی که به نوعی چک را ظهرنویسی یا در واقع پشت نویسی یا امضاء کرده اند میتوانند تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک مربوطه ارائه دهند.

۵)اگر تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را دارید حتما باید مشخصات چک که شامل شماره چک ، تاریخ و مبلغ آن می شود را داشته باشید که بتوانید آن را در تقاضای خود بنویسید و به بانک ارائه بدهید.

۶)در صورتی که چک شما به سرقت می رود ظرف مدت یک هفته میتوانید شکایت سرقت چک خود را به دادسرا اعلام و دستور قضایی برای مسدودسازی حسابتان را دریافت کنید و به بانک مربوطه تحویل بدهید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

8 − پنج =

دکمه بازگشت به بالا