تعیین وجه التزام چگونه انجام می شود؟
به طور کلی زمانی که در یک تعهد دو طرفه هر یک از طرفین قادر به انجام وظایف و تعهدات خود نباشد، برای جبران زیان وارد شده به طرف مقابل باید جبران خسارت کنند. به طور ساده به تعیین خسارت وارده تعیین وجه التزام گفته می شود. با توجه به تعاریف گفته شده پیشنهاد می شود برای ایجاد استحکام و اطمینان در هر قراردادی به خصوص قرارداد ملکی افراد یک مبلغی تحت عنوان وجه التزام را مشخص کنند. مشکل رایج در معاملات ملکی این است که ممکن است تحویل ملک مورد نظر با تاخیر انجام شود و یا به طور کلی منتفی شود. تعیین مبلغ خسارت در هر دو حالت می تواند تا حدود زیادی خسارت های وارده به فرد خریدار را جبران نمایید. با توجه به اهمیت این قضیه لازم است تا موارد زیر را در این خصوص بررسی کنیم:
- تفاوت وجه التزام با خسارت تاخیر
- چگونگی تعیین وجه التزام در قراردادها
- در چه قراردادهایی می توان وجه التزام تعیین کرد؟
- نکات حقوقی که در تعیین وجه التزام باید در نظر داشت.
- مستندات قانونی در رابطه با دعوای تعیین وجه التزام
- برای آشنایی با روال تعیین وجه التزام و دعوی آن کجا مراجعه کنم؟
تفاوت وجه التزام با خسارت تاخیر
وجه التزام در واقع مبلغ تعیین شده ثابت است که در صورت عدم انجام تعهدات از جانب طرفین باید پرداخت گردد. مبلغ وجه التزام قابل تغییر نبوده و برابر با همان مبلغی است که در قرارداد تعیین شده است. اما خسارت تاخیر زمانی تعیین می گردد که در قرارداد ذکر شده باشد که با هر روز تاخیر به مبلغ خسارت اضافه می شود. مبلغ خسارت تاخیر با افزایش تعداد روزهایی که از زمان انجام تعهد می گذرد افزایش می یابد و مبلغ ثابتی نیست.
چگونگی تعیین وجه التزام در قراردادها
تعیین مبلغ وجه التزام بر عهده ی دو طرف خریدار و فروشنده می باشد و بر اساس نوع قراردارد و ارزش آن هر دوطرف می توانند وجه التزام و همچنین خسارت تاخیر را تعیین کنند. توجه به این نکته ضروری است که زمانی کسی می تواند بابت دریافت وجه التزام شکایت کند که خود تمامی تعهدات قانونی تعیین شده در قرارداد را به طور کامل رعایت کرده باشد. نکته ای دیگر نیز این است که قاضی به هیچ وجه ممکن نمی تواند مبلغ وجه التزام را تغییر دهد.
در چه قراردادهایی می توان وجه التزام تعیین کرد؟
از نظر قانونی تعیین وجه التزام تنها مربوط به قراردادهایی است که تحت عنوان عقود تملیکی باشند. به زبان ساده می توان گفت قراردادهایی که مالی از مالکیت یک فرد خارج شده و به مالکیت فرد دیگر در می آید. یک از مثال های بارز این موضوع قراردادهای خرید و فروش و یا مستاجری است.
نکات حقوقی که در تعیین وجه التزام باید در نظر داشت
- دعوای مطالبه وجه التزام یک دعوای منقول به حساب می آید، حتی اگر موضوع دعوای وجه التزام ملک باشد. بنابراین محل دادگاه طرح شکایت، محل اقامت خوانده یا همان فرد پرداخت کننده وجه التزام باید باشد.
- در صورتی که وجه التزام در قراردادی تعیین نشده باشد، طرف شاکی اول باید اثبات کند که در این قرارداد متضرر شده و بعد خواستار مبلغ خسارت باشد.
- می توان در قرارداد ذکر کرد که دریافت وجه قرارداد مانع از انجام تعهدات توسط فرد متعهد نیست.
- طبق ماده ۲۳۰ قانون مدنی دادگاه هرگز نمی تواند مبلغ وجه التزام را تغییر دهد، حتی اگر مبلغ تعیین شده خارج از میزان متعارف قرارداد باشد. با این وجود در برخی موارد که مبلغ وجه التزام بسیار متفاوت از مبلغ متعارف قرارداد است قاضی اقدام به تعیین مبلغ وجه التزام می کند.
- اگر متعهد بنابر دلیل منطقی و پیش بینی نشده قادر به رعایت تعهدات نباشد، ملزم به پرداخت وجه التزام نیز نخواهد بود.
- هرگاه هر دو طرف متعهد و متعهد له به تعهدات تعیین شده در قرارداد عمل نکرده باشند، هیچ کدام موظف به پرداخت وجه التزام نخواهند بود.
مستندات قانونی در رابطه با دعوای تعیین وجه التزام
ماده ۲۶۶ قانون مدنی
در مورد عدم انجام تعهدات از طرف متعهد، طرف مقابل نمی تواند ادعای طلب خسارت کند، مگر اینکه در قرارداد مدت معینی برای انجام تعهدات ذکر شده باشد و این مدت منقضی شده باشد.
ماده ۲۷۷ قانون مدنی
متخلف از انجام تعهد زمانی موظف به پرداخت خسارت می شود که نتواند اثبات کند که دلیل غیر قابل پیش بینی و یا خارجی برای عدم انجام تعهدات او وجود داشته است.
ماده ۲۸۸ قانون مدنی
بر اساس این ماده ی قانونی در صورتی که موضوع تعهد پرداخت مبلغی از سوی متخلف باشد، قاضی می تواند متخلف را موظف به پرداخت خسارت کند.
ماده ۲۳۰ قانون مدنی
بر اساس این قانون در صورتی که مبلغ وجه التزام تعیین شده باشد، قاضی نمی تواند مبلغ آن را تغییر دهد.
ماده ۵۱۵ قانون دادرسی مدنی
بر طبق این قانون فرد شاکی می تواند تمامی مبلغ مربوط به هزینه های شکایت و دادرسی را از فرد متخلف درخواست کند و فرد متخلف موظف به پرداخت آن خواهد بود.
برای آشنایی با روال تعیین وجه التزام و دعوی آن کجا مراجعه کنم؟
همانطور که در مطالب بالا مشاهد شد، با وجود اینکه تعیین وجه التزام به عنوان تعیین مبلغ خسارت کار ساده ای به نظر می رسد. اما زمانی که افراد درگیر دعوی مربوط به عدم انجام تعهدات می شوند، کاملا متوجه می شوند که با چه پیچیدگی هایی روبرو هستند. بنابراین مراجع قانونی همواره پیشنهاد می کنند که قبل از تعیین وجه حتما برای آشنایی با نحوه ی تعیین وجه و مبلغ آن با یک وکیل برای تنظیم قرارداد مشورت کنید. همچنین اگر درگیر دعوای آن شدید در ابتدا برای آشنایی با روند های قانونی اطلاعات حقوقی خود را با مشورت با یک وکیل خوب افزایش دهید. در همین راستا سایت میثاق ایران که زیر نظر بهترین موسسه حقوقی در اصفهان فعالیت می کند با دارا بودن وکلای ملکی معتبر آماده ارائه ی مشاوره های حقوقی می باشد.
سخن پایانی
تعیین وجه التزام به عنوان یک ضمانت برای اطمینان از انجام صحیح تعهدات قرارداد است که مبلغ آن توسط دو طرف قرارداد تعیین می شود. با اینکه انجام تعهدات از وظایف طرفین قرارداد است. اما ممکن است هر یک از طرفین به دلایلی قادر با انجام تعهدات نباشند و همین موضوع سبب مطرح شدن دعوای درخواست وجه بین آن ها باشد. یکی از نکات اساسی در این موضوع این است که طبق قوانین تعریف شده قاضی حق تغییر مبلغ تعیین شده را ندارد، با توجه به این موضوع مراجع قانونی همواره توصیه می کنند که در تعیین وجه التزام در ابتدا با یک وکیل قرارداد مشورت صورت بگیرد.
